Những văn miếu của Việt Nam tượng trưng cho tinh thần hiếu học dân tộc

Có dịp đến thăm những văn miếu của Việt Nam, du khách sẽ được chiêm ngưỡng các công trình kiến trúc đẹp và tìm hiểu nhiều hơn về lịch sử giáo dục của nước nhà trong các triều đại phong kiến.

Những văn miếu của Việt Nam nổi tiếng và lâu đời nhất

1. Văn Miếu Quốc Tử Giám 

Văn Miếu Quốc Tử Giám là một trong những văn miếu của Việt Nam nổi tiếng nhất. Công trình này được xây dựng vào triều đại nhà Lý năm 1070, ban đầu thờ Khổng Tử và các học trò của ông. Ngày nay, văn miếu cổ kính này trở thành di tích quốc gia đặc biệt, nằm tại quận Đống Đa, thủ đô Hà Nội.   

Đây là văn miếu đầu tiên của nước ta, có thể coi là trường đại học đầu tiên của Việt Nam. Thuở mới xây dựng, nơi đây chỉ có văn miếu. Sau đó vào 1076, vua Lý Nhân Tông cho xây thêm Quốc Tử Giám. Ban đầu, nơi này là khu vực học tập của các hoàng tử, về sau còn dạy cho các học trò giỏi khắp cả nước.   

Ngày nay, văn miếu là điểm đến nổi tiếng ở Hà Nội, thu hút đông đảo du khách ghé tham quan. Văn Miếu gồm các khu vực chính: Hồ Văn, Vườn Giám và Khu nội tự. Các khu vực liên thông với nhau theo cấu trúc kết nối liên tục, ở giữa có các khoảng sân rộng. Văn Miếu Quốc Tử Giám là nơi lưu danh các bậc hiền tài của dân tộc, gồm 82 bia tiến sĩ – khắc tên những người đỗ đạt sau mỗi khoa thi.  

Có thể nói rằng đây là một trong những văn miếu của Việt Nam nổi tiếng nhất. Vào mỗi mùa thi, các thí sinh thường đến đây để cầu nguyện, chạm tay vào bia các vị tiến sĩ để cầu mong sẽ đỗ đạt. Bên cạnh đó, đây cũng là nơi diễn ra các lễ trao học hàm, học vị cho các bậc trí thức.   

2. Văn Miếu Bắc Ninh 

Bắc Ninh cũng là nơi có văn miếu được xây dựng với quy mô lớn từ thời Lê Sơ. Văn miếu Bắc Ninh nằm trên núi Phúc Sơn, phường Đại Phúc, thành phố Bắc Ninh. Ban đầu, văn miếu được xây dựng để thờ và tế lễ “Đức Khổng Tử”. Ngày nay, văn miếu là địa điểm du lịch nổi tiếng của địa phương, thu hút nhiều du khách đến thăm.   

Văn miếu Bắc Ninh là một trong những văn miếu của Việt Nam có quy mô bề thế. Công trình gồm tiền tế, hậu đường, bi đình và hai sân bên. Từ bên ngoài, bạn đã có thể nhìn thấy cổng tam quan được xây dựng cổ kính. Để rồi khi bước vào bên trong là một không gian tĩnh tại với vẻ đẹp đậm màu sắc cổ xưa.  

Ở khu vực Chính Điện còn có bức bình phong dựng năm 1928 với dòng chữ “Bắc Ninh tỉnh trùng tu Văn Miếu bi ký”. Điểm nhấn của công trình lịch sử này chính là 15 tấm bia đá, trong đó có 12 bia lưu danh các bậc hiền triết của địa phương, làm rạng danh tinh thần hiếu học của người dân Kinh Bắc nói riêng và dân tộc Việt ta nói chung.  

Về mặt kiến trúc, văn miếu Bắc Ninh sở hữu vẻ đẹp đậm màu sắc cổ kính của các công trình tâm linh miền Bắc. Toàn bộ công trình xây dựng bằng gỗ lim quý. Từ cột kèo đều rất tỉ mỉ, kết hợp mái ngói cổ xưa, tạo nên một dấu ấn đặc trưng cho du lịch xứ quan họ. Ngày nay, văn miếu là nơi các bạn học sinh, sinh viên thường đến chụp kỷ yếu. 

3. Văn Miếu Xích Đằng

Việt Nam ta là quốc gia có tinh thần hiếu học vì thế văn miếu được xây dựng ở khá nhiều địa phương. Tại Hưng Yên, công trình văn miếu Xích Đằng là một công trình quan trọng thuộc quần thể di tích phố Hiến. Văn Miếu nằm tại thôn Xích Đằng, phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên.   

Văn miếu được xây dựng vào thế kỷ thứ 17 và trải qua đợt trùng tu lớn vào năm 1839. Công trình này là nơi ghi danh các trí thức của người dân Hưng Yên. Xưa kia, đây là địa điểm tổ chức các kỳ thi của trấn Hưng Yên. Còn ngày nay, văn miếu là điểm đến mà du khách trong và ngoài tỉnh thường xuyên check in.   

Sau 400 năm xây dựng, văn miếu vẫn giữa được vẻ đẹp cổ kính với kiến trúc xa xưa, xây dựng theo lối kiến trúc tam quan, lầu chuông, lầu khánh, khu chính, khu tháp thờ và hai dải vũ. Tam quan xây dựng theo kiến trúc hai tầng tám mái có lầu gác rất ấn tượng. Vì thế, du khách đến đây có thể chụp được nhiều bức ảnh kỷ niệm đẹp.  

Trong suốt hơn 4 thế kỷ tồn tại, văn miếu Xích Đằng đã ghi danh 161 vị đại khoa, thể hiện tinh thần của người dân phố Hiến. Ngoài ra, văn miếu còn là nơi thờ Khổng Tử và Chu Văn An. Vào mùa xuân năm năm, văn miếu tổ chức các hoạt động văn hóa – lễ hội sôi động, phục vụ người dân địa phương và du khách.

4. Văn Miếu Huế

Một trong những văn miếu của Việt Nam nổi tiếng nhất phải kể đến văn miếu Huế. Công trình này được gọi là Văn Thánh Miếu, xây dựng vào thời vua Gia Long năm 1808, nằm ở phía Tây kinh thành Phú Xuân cũ. Nhờ được xây dựng trên một ngọn đồi nên văn miếu Huế có không gian mát mẻ, cảnh đẹp và hết sức bình yên.   

Vào triều đại nhà Nguyễn, Văn Thánh Miếu là nơi diễn ra kỳ thi Hội, thi Đình rất long trọng. Ngoài ra, nơi đây còn đặt 32 tấm bia đá đặt trên lưng rùa, có khắc rõ ràng tên tuổi, quê quán của 293 vị tiến sĩ nổi tiếng như Huỳnh Thúc Kháng, Nguyễn Thượng Hiền, Tống Duy Tân, Phan Đình Phùng,…   

Vào giai đoạn thực dân Pháp xâm lược, công trình này bị hư hại nặng và dần rơi vào quên lãng. Về sau, Văn Miếu Huế được trùng tu lại và thu hút đông đảo khách quốc tế và trong nước ghé thăm. Ở đây có sự bình yên, tĩnh tại và phảng phất màu sắc cổ xưa, rất thích hợp để khám phá khi du lịch cố đô.  

Đến thăm Văn Thánh Miếu, du khách không chỉ có cơ hội tìm hiểu về nơi tôn vinh nền tri thức của dân tộc mà còn có cơ hội chụp nhiều bức ảnh đẹp. Quần thể công trình này có nhiều góc đẹp như: Tinh Linh Môn, Đại Thành Môn Văn Thánh Huế,… được xây dựng với nét kiến trúc cổ kính, màu sắc đậm chất mộng mơ của miền đất Huế.  

5. Văn Miếu Trấn Biên 

Văn Miếu Trấn Biên cũng là một trong những văn miếu của Việt Nam rất nổi tiếng, xây dựng vào năm 1715 tức thế kỷ 18 tại là phường Bửu Long, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai ngày nay. Đây được xem là văn miếu lớn nhất miền Nam thời bấy giờ, dù được xây dựng sau Văn Miếu Quốc Tử Giám đến 700 năm.  

Văn miếu Trấn Biên này nay được phục dựng lại trên nền đất cũ với diện tích rộng khoảng 5 ha. Công trình sở hữu kiến trúc nhà ba gian hai chái với mái ngói lợp cong cong cổ kính và uy nghiêm. Quần thể văn miếu gồm có nhà bia, hồ, Khuê Văn Các và các hạng mục cây cảnh được bố trí hợp lý.  

Ở văn miếu này có bàn thờ Bác Hồ, Khổng Tử, Quốc Tổ, Chu Văn An, Lê Quý Đôn, Nguyễn Trãi và nhiều vị anh hùng hào kiệt của dân tộc. Ngoài ra, nơi đây còn đặt tượng trống đồng biểu tượng cho nền văn hóa của người Việt. Ngày nay, văn miếu Trấn Biên là điểm đến mà du khách địa phương các tỉnh lân cận thường xuyên ghé thăm.    

Những văn miếu của Việt Nam được xây dựng nhằm tôn vinh tinh thần hiếu học của các thế hệ trí thức Việt trong lịch sử đã trở thành niềm tự hào của người dân Việt ngày nay. Mỗi công trình với một thời điểm xây dựng riêng, một nét kiến trúc riêng nhưng đều có kiến trúc đẹp và mang ý nghĩa quan trọng trong lịch sử giáo dục của người Việt.   

Trà Văn (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn

Ảnh: Instagram